TÜİK Başkanı: Enflasyonun yüzde 75 olmasıyla yüzde 45 olması arasında fark yok

TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya, enflasyonla ilgili kuruma yapılan eleştirileri yanıtladı. “Şirket kârları ve fahiş fiyatlar enflasyonu yükseltiyor” diyen Çetinkaya, “Fiyatlar artıyor. 100 TL olan ürünün fiyatı bir yıl sonra 175 veya 145 TL olacak arasında can yakıcılığı açısından bir fark yok. Psikolojik olabilir belki” diye konuştu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, gazeteciler buluştu. Enflasyonla ilgili soruları yanıtlayan Çetinkaya, son günlerde gündeme gelen fiyat listesi haberleriyle ilgili de konuştu. Şirket kârları ve fahiş fiyatların enflasyonu yükselttiğini belirten Çetinkaya, “TÜİK enflasyonda bir şey çevirmiyor” dedi. Çetinkaya haziran enflasyonunun düşük kalmasının nedenlerinden birinin kamu zamlarının bir kısmının temmuza kalması olduğunu da belirtti.

Bir grup gazeteciyle bir araya gelen Çetinkaya, aylık enflasyonun 600 binin üzerinde fiyatın derlenmesiyle hesaplandığını söyledi. Bir süre önce madde fiyatlarını yayınlamayı bırakmalarıyla ilgili eleştirilere yanıt veren Çetinkaya, “Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir ülke yapmıyor. Mesela yumurta diye bir madde var. Yumurta dediğinizde toplulaştırılmış bir şeyden bahsediyorsunuz. Organik yumurta da var, gezen yumurta da. 30’luk yumurtanın fiyatı 2 lira. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2.57 lira gayet mantıklı bir fiyat. Olay bir süre sonra teknik hesaplamalardan çıkıp algı yönetimine giriyor. Biz ise hiçbir mana ifade etmeyen fiyatları kaldırdığımız için dayak yedik, hâlâ da yiyoruz” diye konuştu.

“Bizim IMF’ye şikayet ettiler”

Çetinkaya, dünyada enflasyon nasıl hesaplanıyorsa Türkiye’de de öyle hesaplandığını belirterek, “TÜFE ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) arasında oluşan fark da sadece Türkiye’ye özgü değil” diye konuştu. Bu konuda TÜİK’in IMF’ye şikâyet edildiğini belirten Çetinkaya, “IMF masası geldi, baktılar, ne yapıyoruz ne yapmıyoruz diye. Komik şekilde şunu fark ettiler. Bütün ülkelerde ÜFE’nin, TÜFE’nin kat kat üzerinde olduğunu fark ettiler, teşekkür ettiler ve gittiler” ifadelerini kullandı.

“75 ile 45 arasında fark yok”

Enflasyonun yüzde 75 olmasıyla yüzde 45 olması arasında bir fark olmadığını belirten Çetinkaya, “Fiyatlar artıyor. 100 TL olan ürünün fiyatı bir yıl sonra 175 veya 145 TL olacak arasında can yakıcılığı açısından bir fark yok. Psikolojik olabilir belki. TÜİK Başkanı ve bir vatandaş olarak da söylüyorum, matematiksel bir gerçeklik” değerlendirmesini yaptı.

“Nedenlerden biri şirket kârları”

Türkiye’de enflasyonun nedenleri arasında şirket kârları ve fahiş fiyatları gösteren Çetinkaya, şunları söyledi:

“Enflasyonun bir nedeni var. Şirket kârlarının fiyatlar üzerinde çok ciddi bir belirleyiciliği olduğu yönünde çalışmalar var. Bu çalışmalara göre Türkiye’deki şirketler enflasyonist ortamı gerekçe göstererek çok daha yüksek kârlar elde ediyor. Biz de sahada gözlemliyoruz. Özellikle pandemi sonrası için geçerli bir durum. AB’deki çalışmalarda yüzde 45’lere varan oranlar var. Bizde de Ensar Yılmaz hocamızın çalışmaları var bu konuda.”

Türkiye’de yıllardır devam eden enflasyonun her ayın 3’ünde açıklanması uygulamasını da eleştiren Çetinkaya, bu tarihin neden belirlendiğinin sorgulanması gerektiğini söyledi. Çetinkaya, “Bu tarihi değiştirmeyi düşündünüz mü” sorusuna da “Düşündük ama ‘TÜİK makyaj yapmak için daha fazla zaman ister’ derler diye kendimizi geri çektik” yanıtını verdi.

“ENAG’ın metodolojisi farklı”

Çetinkaya her ay en enflasyon verisi açıklayan ENAG’la ilgili de konuştu. Bir araştırmanın Türkiye genelini temsil edebilmesi için uygun örnekleme yöntemlerinin kullanılması gerektiğinin altını çizen Çetinkaya, şunları kaydetti:

“TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tanım ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir. ENAG, her ay tüm kiracılar yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor.”